Drukujesz na materiale? A może dopiero planujesz zacząć? Wybór techniki nadruku na materiale do szycia to kluczowa sprawa, jeśli efekt ma cieszyć oko i być trwały.
Spis treści
- Druk analogowy – sitodruk
- Sitodruk – co drukować?
- Druk cyfrowy
- Druk materiału metodą DTG (direct to garment)
- Roll-to-roll – drukowanie materiału w belkach
- Druk pigmentowy
- Druk sublimacyjny
- Druk cyfrowy barwnikami reaktywnymi
- Druk cyfrowy barwnikami kwasowymi
- Jaką technologię druku na materiale wybrać?
- Reprodukcja kolorów na materiale
Na temat druku na materiałach narosło wiele “mitów i legend”. Nasi Klienci mają często problem ze zrozumieniem i doborem odpowiedniej technologii, a to ma kolosalny wpływ na efekt końcowy. To od wyboru właściwego sposobu druku, medium, a także rodzaju barwnika zależy, czy Wasz projekt będzie wyprodukowany dokładnie tak, jak to zaplanowaliście. Nie znaleźliśmy nigdzie w sieci kompleksowego i dobrego merytorycznie podsumowania i dlatego postanowiliśmy zebrać wszystko w jednym miejscu. Mamy nadzieję, że ułatwimy Wam wybór!
Podstawowym podziałem technologii druku na materiałach jest rozróżnienie druku analogowego i druku cyfrowego. Postaramy się Wam przybliżyć, na czym polegają poszczególne metody i jakie są ich cechy charakterystyczne.
Druk analogowy – sitodruk
Sitodruk to analogowa metoda nadruku na materiale. W sitodruku przez formę drukową (zbudowaną ze stalowej ramy i nylonowej siatki) przetłacza się farbę – w ten sposób wykonując odbitkę. Czynność ta wykonywana może być ręcznie (farbę przeciska się wtedy ręcznie przez formę drukową) lub maszynowo (farbę przez formę automatycznie przeciska maszyna).
Jak powstaje nadruk za pomocą sitodruku rotacyjnego?
Przygotowanie formy drukowej w sitodruku przypomina przygotowywanie szablonu, gdzie zakrywa się poszczególne części siatki i w ten sposób otrzymuje się określony kształt na materiale. Za pomocą sitodruku drukuje się jednym kolorem za jednym razem – każdy kolor to osobna warstwa. Z tego względu sitodruk nie jest szczególnie polecany przy wielokolorowych nadrukach – w takich przypadkach dużo lepiej sprawdzi się druk cyfrowy. Sitodrukiem można drukować zarówno na belkach materiału (wtedy używa się sita rotacyjnego) lub na gotowych elementach odzieży (koszulkach, torbach, akcesoriach).
Sitodruk – co drukować?
Sitodruk narzuca bardzo wiele ograniczeń związanych z tym co chcemy wydrukować – związane jest to przede wszystkim ze sposobem nakładania kolorów. W sitodruku każdy kolor nakładany jest oddzielnie, na osobnej matrycy, za pomocą osobnego „przelotu” maszyny. W przypadku sitodruku bardzo trudne (a czasami wręcz niemożliwe) jest wykonywanie w druku płynnych przejść tonalnych (gładkie/płynne przejście z jednego koloru na drugi). Ciężko jest uzyskać np. dwukolorowy gradient. Sitodruk najlepiej sprawdza się przy drukowaniu stosunkowo prostych (np. geometrycznych) kształtów z małą ilością kolorów. Sitodrukiem w zasadzie nie da się wydrukować np. zdjęcia – cieniowanie, przejścia tonalne i dokładne odwzorowanie szczegółów nie są jego najmocniejszą stroną. Umożliwia za to zadrukowywanie barwionych (kolorowych) materiałów – sitodrukiem można wydrukować np. białe wzory na czarnym materiale.
W ramach sitodruku wyróżniamy:
- sitodruk płaski – najczęściej wykorzystywany do wykonywania nadruków na gotowych, uszytych już przedmiotach (koszulki, torby)
- sitodruk rotacyjny – wykorzystywany do zadrukowywania całych wałków materiałów. W tej metodzie koszt inicjalny jest duży, ponieważ przygotowanie cylindrów znacząco podnosi cenę
- sitodruk rzemieślniczy – wprowadzony do pracowni przez Andy’ego Warhola, szybko przyjął się w gronie niezależnych artystów, którzy często w swoich pracowniach drukują sitodrukiem ręcznie, za pomocą konstrukcji domowej roboty.
Sitodruk – analogowa metoda druku na materiale:
- Wysoki koszt wejścia – przygotowanie drogich matryc
- Każdy kolor wymaga przygotowania osobnej matrycy
- Ograniczenie ilości kolorów
- Ilość użytych kolorów w projekcie istotnie wpływa na koszt druku
- Opłacalny przy dużych nakładach – wraz ze wzrostem nakładu wyraźnie spada cena jednostkowa pojedynczego egzemplarza
- Ze względu na koszt przygotowania matryc nie nadaje się do nadrukowywania pojedynczych sztuk (i małych nakładów)
- Brak możliwości wykonania wydruku próbnego
Kiedy więc zdecydować się na sitodruk?
Jeśli chcesz wydrukować 1000 metrów bieżących czarnego materiału w białe kropki. Do zrealizowania takiego oszczędnego w formie projektu sitodruk będzie idealny. Obecnie nie ma lepszej dostępnej na rynku technologii do wydrukowania takiej grafiki na materiale. Bazą może być barwiony czarny materiał na którym za pomocą jednej matrycy nanoszone są białe kropki. Warunkami do spełnienia są więc duży nakład (który niweluje koszt przygotowania matryc), niewymagające wzory i konieczność oddania koloru na bardzo ciemnym tle.
Druk cyfrowy
Podobnie jak w przypadku druku cyfrowego na papierze druk cyfrowy na materiale pozwala wykonać nawet pojedynczą sztukę wydruku bez inicjalnych kosztów (np. matryc). W uproszczeniu druk cyfrowy na materiale działa jak domowa drukarka atramentowa. Technologia ta nie narzuca w zasadzie żadnego ograniczenia co do samego projektu – można wydrukować na materiale dowolną grafikę, bez żadnego ograniczenia dotyczącego ilości kolorów czy przejść tonalnych pomiędzy kolorami.
Druk powstaje w wyniku nadrukowywania mikroskopijnych kropelek farby (barwnika) na materiale, w wyniku czego powstaje wzór. Z kombinacji czterech kolorów podstawowych z palety CMYK (cyan, magenta, yellow, black) i ewentualnie dodatkowych tzw. kolorów spotowych (np. pomarańczowy, niebieski), drukarnia jest w stanie odtworzyć w zasadzie dowolny kolor z normalnej palety kolorystycznej. Ale druk cyfrowy niesie ze sobą również ograniczenia: bardzo zawężone możliwości korzystania z kolorów specjalnych (metalicznych, fluorescencyjnych) czy np. palety PANTONE.
Druk cyfrowy odbywa się zwykle na białym materiale – tak więc wydrukowanie białych kropek na czarnym tle sprowadza się do zadrukowania całej powierzchni na czarno i pozostawienie niezadrukowanych „białych kropek”. Taki “trudny” kolorystycznie projekt jest więc podstawową przesłanką do tego, aby wybrać inną technologię (w tym wypadku np. sitodruk). Druk cyfrowy na materiale sprawdza się za to idealnie przy wydruku zdjęć, szczegółowych wzorów, przejść tonalnych i skomplikowanych graficznie projektów.
Druk cyfrowy:
- Brak matryc – brak kosztu inicjalnego
- Możliwość wydrukowania nawet pojedynczego egzemplarza
- Brak ograniczenia kolorów
- Ilość kolorów i wygląd grafiki nie wpływa na koszt wytworzenia
- Zdecydowanie niższe niż w przypadku sitodruku korzyści skali – wydrukowanie pierwszego i setnego metra kosztuje w zasadzie tyle samo
- Możliwość wykonania wydruku próbnego
Sprawdź także: Cyfrowa drukarnia tkanin – jak ją wybrać? Zwróć uwagę na te 7 rzeczy
Podział na druk analogowy i cyfrowy to podstawowa klasyfikacja druku na materiale. Ale istnieją również inne podziały – sprawdźcie, które najlepiej spełnią oczekiwania, jeśli chodzi oWasze projekty.
Ze względu na zadrukowywane medium, technologię druku dzielimy na:
- druk metodą DTG (direct to garment)
- druk roll-to-roll (materiału w rolce)
Druk materiału metodą DTG (direct to garment)
DTG oznacza w wolnym przekładzie “wprost na odzież”.
Technika druku polegająca na nanoszeniu wzorów i kolorów bezpośrednio na bazę, którą w tym wypadku jest gotowy produkt odzieżowy. Szycie produktu odbywa się przed procesem druku, a zdjęte z drukarki elementy są gotowe do użytku.
Idealne jeśli chcesz oznakować gotowe produkty:
- t-shirty
- koszulki polo
- bluzy
- torby
Przy wydruku materiału metodą DTG nie ma konieczności przygotowywania matryc i sit, co bezpośrednio wpływa na niski koszt małych nakładów (brak kosztu inicjalnego, “startowego”). DTG daje możliwość personalizacji nawet przy małych nakładach. Przy druku za pomocą metody DTG mamy jednak ograniczony obszar zadruku (uzależniona od użytej maszyny, jednak raczej nie osiągniemy powierzchni większej niż 50×70 cm).
Minimalny nakład wydruku od 1 sztuki (jednak im większy nakład, tym niższa cena jednostkowa). Na cenę ma wpływ nakład, wielkość nadruku oraz kolor materiału, na którym drukowany jest wzór. Jeśli gotowy produkt, na którym chcemy drukować jest koloru innego niż biały, wtedy pod nadruk zawsze drukuje się białą powierzchnię, co znacząco wpływa na cenę.
Sami więc widzicie, że nadruk DTG niesie ze sobą pewną ilość ograniczeń. Jeśli nie zadowala was zamknięta forma nadruku na konkretnej odzieży bawełnianej, radzimy zastanowić się nad drukiem na materiałach metodą roll-to-roll.
Roll-to-roll – drukowanie materiału w belkach
Zastosowanie: Druk materiału w rolkach (belkach).
W praktyce oznacza to mniej więcej to, że na potężną drukarkę (przypominającą domową drukarkę cyfrową, jednak w dużo większej skali) zakładana jest belka czystego, niezadrukowanego materiału. Głowice w drukarce w procesie druku nanoszą barwniki na płaszczyznę materiału.
Druk cyfrowy na materiałach jest szczególnie polecany, jeśli nie chcecie być ograniczani gotową formą, na której drukujecie (koszulka, torba itp.). Daje pełnię możliwości szycia z materiału zadrukowanego na całej szerokości belki, druku w metrach bieżących i dopiero z zadrukowanego materiału wycinanie form do szycia. Tym samym nie jesteście ograniczeni kształtem – z materiału możecie uszyć cokolwiek Wam się zamarzy – od koszulek po zasłony, akcesoria czy artykuły home decor.
Przy wyborze metody druku na materiałach (DTG lub roll-to-roll) powinniśmy wziąć pod uwagę, jakiej ilości materiału i w jakiej formie będziemy go potrzebować.
Sposób nadruku (DTG vs. roll-to-roll) to nie jedyny wybór, przed którym staniecie. Kolejnym sposobem podziału technik druku na materiałach jest rozróżnienie metod ze względu na rodzaj użytego do druku barwnika.
Ze względu na rodzaj użytego barwnika, druk na materiałach możemy podzielić na:
- druk pigmentowy
- druk sublimacyjny
- druk reaktywny
- druk kwasowy
Druk pigmentowy
Zastosowanie: wszystkie rodzaje włókien, w tym bawełna.
Nadaje się do drukowania na każdym rodzaju włókien, w praktyce jednak najczęściej używany jest do druku na bawełnie. Często nazywany “przyszłością druku cyfrowego”. Technologia rozwija się prężnie i szybko, na bieżąco odpowiadając na potrzeby odbiorców. I choć ciągle nie jest doskonała, to my w CottonBee jesteśmy nią zauroczeni i dokładamy wszelkich starań, żeby druk na materiałach był powszechnie dostępny z zachowaniem najwyższej jakości – a tutaj z pomocą przychodzi druk atramentami pigmentowymi.
Do drukowania na materiałach używa się specyficznych barwników – w naszym przypadku są to japońskie atramenty pigmentowe.
Drugim ważnym czynnikiem jest przygotowanie materiału do druku, czyli tzw. apreturowanie. Aby zapewnić właściwe cechy użytkowe (żywe kolory, odporność na spieranie), materiał przed drukiem wymaga odpowiedniego przygotowania. Niezadrukowany materiał napawa się substancją, która sprawia, że pigment lepiej “trzyma się” powierzchni, a co za tym idzie – dłużej zachowuje swój pierwotny wygląd.
Po zakończeniu procesu cyfrowego druku pigmentowego, wydrukowany wzór utrwala się za pomocą temperatury, bez użycia środków chemicznych, ale przede wszystkim – bez użycia wody. Bardzo eko! Używamy do tego celu kalandrów oraz specjalnych pieców. W efekcie większość materiałów drukowanych cyfrowo można prać w pralce, pomimo tego, że druk cyfrowy atramentami pigmentowymi to druk powierzchniowy – pigment pozostaje przyklejony na powierzchni materiału i w ten sposób go barwi.
Proces apreturowania (przygotowania materiału do druku) oraz wygrzewania (utrwalania koloru na powierzchni) w znaczący sposób podnosi łatwość użytkowania materiałów zadrukowanych pigmentem. Bawełna zadrukowana pigmentem i odpowiednio traktowana (pranie w pralce na delikatnym programie, ze środkiem nie zawierającym silnych detergentów lub jedynie chemicznie, bez użycia wody) gwarantuje wydłużenie czasu użytkowania pięknie zadrukowanych tkanin i dzianin bawełnianych.
Kiedy nie wybierać drukowania pigmentem na materiale?
W druku pigmentem na materiale problematyczna jest reprodukcja jaskrawych kolorów, nieco mniej głęboki czarny – w porównaniu z drukiem reaktywnym. Pigment lepiej sprawdza się do lżejszych, np. pastelowych, niejednorodnych powierzchni. Akwarelowe kwiaty w jasnej, rozbielonej kolorystyce to idealny projekt do wydrukowania pigmentem. Druk cyfrowy jest drukiem powierzchniowym, potencjalnie podatnym na uszkodzenia. Z tego względu nie zaleca się pocierania (czy tzw. zapierania) materiałów zadrukowanych pigmentem, szczególnie na mokro.
Druk pigmentem na materiale nie będzie najlepszym wyborem żeby wydrukować np. białe kropki na czarnym tle. Chyba, że potrzebujecie jednorazowego wydruku np. 2 metrów bieżących lub zależy Wam na szybkim terminie realizacji zlecenia – wtedy skorzystanie z druku pigmentem na materiale do szycia jest jedynym sensownym wyjściem.
Cały proces druku jest zdecydowanie prostszy niż w przypadku druku reaktywnego i z tego względu drukarnie oferujące druk pigmentowy są w stanie zaproponować zwykle zdecydowanie krótsze terminy i niższe ceny przy małych zamówieniach niż w przypadku drukarni oferujących druk reaktywny.
Przykładowo, za wydrukowanie 1 metra bieżącego dowolnego wzoru pigmentem na tkaninie bawełnianej zapłacicie w CottonBee od 56,90 PLN za metr bieżący zadrukowanego materiału, a czas realizacji takiego zamówienia to maksymalnie 5 dni roboczych (często krócej). Tak niewielkie zamówienie w drukarni reaktywnej w ogóle nie zostałoby przyjęte do realizacji, a na całą belkę materiału trzeba czekać nawet kilka tygodni. Warto wziąć te czynniki pod uwagę, wybierając technologię do druku swoich projektów.
Sprawdź także: Druk pigmentowy na tkaninie – dlaczego rośnie w siłę?
Druk sublimacyjny
Zastosowanie: Wykorzystywany przede wszystkim do druku na włóknach syntetycznych (poliestrze) i mieszankach (w których składzie przeważa poliester). Nie nadaje się do druku na bawełnie.
Sublimacja to proces, w którym materia przechodzi ze stanu stałego w stan gazowy (z pominięciem stanu ciekłego). Przy druku atramentami sublimacyjnymi następuje to w momencie “wygrzewania” nadruku, czyli utrwalania go przy użyciu temperatury sięgającej nawet 200 stopni Celsjusza. Barwniki wtedy sublimują, scalając się z materiałem.
Druk atramentami sublimacyjnymi można wykonać na dwa sposoby:
- sublimacja bezpośrednia
- sublimacja pośrednia
Przy sublimacji bezpośredniej, atramenty sublimacyjne nanosi się na materiał bezpośrednio za pomocą drukarki cyfrowej. W przypadku sublimacji pośredniej mamy do czynienia z drukiem transferowym. Nadruk drukuje się na papierze transferowym, a następnie za pomocą kalandra lub płaskiej prasy gdzie poddawany jest działaniu wysokiej temperatury (na sucho lub za pomocą pary) jest przenoszony na materiał bazowy. W procesie tym za przeniesienie nadruku na materiał odpowiada sublimacja.
Kiedy nie wybierać nadruku sublimacją na materiale?
Przede wszystkim wtedy, kiedy chcecie drukować np. na bawełnie, jedwabiu, wiskozie. Do druku sublimacją odpowiedni jest tylko poliester oraz jego mieszanki (gdzie poliester znacząco przeważa w składzie).
Druk cyfrowy barwnikami reaktywnymi
Druk cyfrowy barwnikami reaktywnymi lub kwasowymi to nic innego, jak użycie w druku cyfrowym barwników, które reagują z materiałem, głęboko w niego wnikając. Metoda ta, dużo bardziej inwazyjna od druku pigmentem, gwarantuje dobry “chwyt” zadrukowanego materiału oraz jego wysoką trwałość – barwnik chemiczny, wniknąwszy w tkaninę, będzie bardziej odporny na spieranie niż druk pigmentem.
Reaktywny druk na materiałach sprawdzi się u osób, które chcą zadrukować duże partie materiału jednorazowo. To dobry wybór jedynie dla tych z was, którym się nie spieszy – w drukarniach termin oczekiwania na realizację to często kilka miesięcy.
Niekwestionowaną zaletą druku reaktywnego jest świetne nasycenie kolorów – barwniki reagując z materiałem dokładnie go barwią. Daje również możliwość druku na tkaninach, które z jakichś względów źle przyjmują druk cyfrowy – np. druku na wiskozie.
Cyfrowy druk reaktywny charakteryzuje się jednak dużo bardziej skomplikowanym procesem niż cyfrowy druk pigmentem. Wpływa to na cenę – druk reaktywny jest przez to zdecydowanie droższy. Druk barwnikami reaktywnymi jest również mniej ekologiczny – same barwniki zawierają agresywne chemikalia i “wgryzają się” w materiał, na stałe z nim reagując. Druk reaktywny jest również nieopłacalny przy mniejszych nakładach, często trzeba zamawiać w drukarniach całe belki materiału, nierzadko z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem.
Kiedy wybrać cyfrowy druk reaktywny?
Kiedy mamy do wydrukowania duży lub średni nakład materiału (co najmniej kilka belek) i kiedy nie zależy nam na czasie w związku z realizacją zlecenia. Jeśli jesteśmy w stanie zapłacić więcej niż za druk pigmentem, złożyć duże zamówienie jednorazowo i poczekać minimum kilka tygodni na realizację trudnego kolorystycznie projektu, otrzymując za to odporny na użytkowanie materiał o nasyconych kolorach – wtedy druk reaktywny będzie dobrym wyborem.
Druk cyfrowy barwnikami kwasowymi
Jeśli w planach macie drukowanie na wełnie lub jedwabiu, konieczne będzie drukowanie barwnikami kwasowymi.
Proces drukowania wygląda dokładnie tak, jak we wspomnianym wyżej druku reaktywnym, z tą różnicą, że użyte w druku barwniki są kwasowe. Dobrze trzymają się powierzchni “trudnych” dla atramentów pigmentowych powierzchni, takich jak jedwab czy wełna.
Jaką technologię druku na materiale wybrać?
W praktyce najczęściej spotkacie się z poniższymi technologiami, które są wypadkową przecinania się powyższych podziałów. Mamy nadzieję, że po lekturze tekstu już wiecie, które z nich będą najlepsze do Waszych projektów, a których lepiej unikać wybierając druk na tkaninie. Poniżej podsumowujemy najpopularniejsze na rynku przecięcia:
- Sitodruk płaski – do prostych graficznie nadruków np. na koszulkach
- Cyfrowy druk DTG – do skomplikowanych nadruków np. na koszulkach
- Cyfrowy druk roll-to-roll farbami pigmentowymi – kiedy chcecie wykonać nisko/średnio nakładowy druk na bawełnie i zależy Wam na czasie
- Cyfrowy druk roll-to-roll farbami reaktywnymi – kiedy chcecie wykonać średnio/wysokonakładowy druk na bawełnie i długi termin realizacji zlecenia nie jest problemem
- Cyfrowy druk roll-to-roll drukowanie sublimacją – kiedy chcecie drukować na poliestrze
Reprodukcja kolorów na materiale
W tym tekście właściwie całkowicie pominęliśmy zagadnienie odwzorowania kolorów w druku – bywa ono różne w zależności od wybranej metody druku na materiale. Należy o tym pamiętać szczególnie w przypadku druku cyfrowego, gdzie bariera wejścia jest bardzo niska i bardzo łatwo wpaść w pułapkę, że możemy wydrukować wszystko. Plusem wyboru druku cyfrowego na materiale z użyciem atramentów pigmentowych jest możliwość wykonania wydruku próbnego. W stosunkowo niskiej cenie (20 PLN za kwadrat o boku 48 cm) możecie zamówić próbkę Waszego wzoru zanim zdecydujecie się na większe zamówienie. Opcja ta jest polecana szczególnie przy wymagających graficznie projektach – ciemnych, “zalanych” lub bardzo szczegółowych wzorach. Jeśli nie jesteś pewny wyboru materiału – zamów nasz próbnik! W swojej ofercie posiadamy bawełnę, bawełnę organiczną, poliester, jedwab oraz wiskozę. Dostawa całkowicie za darmo!
Sprawdź także: Jak prawidłowo przygotować plik do druku na materiale?
